De Fransman Frédéric Gros schreef een filosofische gids over wandelen die deze maand in een Nederlandse vertaling verschijnt. Heel veel beroemde wandelaars komen aan bod, van Nietzsche tot Rousseau, van Emerson tot Gandhi. Het is bij zo’n rijkdom een beetje flauw om namen te noemen van denkende wandelaars die je mist  – Flaubert, Mondriaan, Petrarca (!), Basho…
Flauw dus. Zeker omdat Gros me bij zijn eerste zin al te pakken heeft: “Wandelen is geen sport”. Wat Gros het hele boek door doet, is je van een gemeenplaats meevoeren naar de hogere regionen van de filosofie of de diepten van de mystiek. Een voorbeeld: “om te wandelen heb je alleen maar twee benen nodig”- duh! Maar voor je het weet analyseert hij hoe je onder het wandelen ontsnapt aan het idee van identiteit, aan de verleiding iemand te zijn. Gros voegt daaraan toe: ”En je slaagt vaak een kreet onder het wandelen om blijk te geven van je herwonnen dierlijk bestaan”.
Dat klopt, het masker van de sociale verplichting is immers afgeworpen, voor de vorm hoef je niets meer te doen. Ik had het geheim gehouden maar bij mijn laatste grote wandelingen merkte ik dat ik af en toe een kreet slaakte, niet te onderdrukken. Ik zwierf rond Frascati en een beschaafd ‘wow’ in de villaparken werd een ‘waaaauuuuuwww’ in de velden en bossen.
Gros heeft het er niet over maar er is ook iets aan de hand met plaatsnamen, die zijn meer dan plaatsbepalingen. Bij een goeie naam resoneert de hele geschiedenis mee. Neem de namen van villa’s in Frascati: Aldobrandini, Lancelotti, Falconieri, Mondragone. Zeg dat maar eens hardop. Wow! Ik wist: Ik Ben Nu Hier.
Maar zo’n wandelervaring kun je natuurlijk ook opdoen tussen Aduarderzijl en Saaksum, via Allersma en Ezinge. Het heeft te maken met je eigen ontvankelijkheid. Hoe jij en het landschap samenvallen.

Zonder het modewoord onthaasten te gebruiken, legt Gros heel mooi uit wat het effect van traagheid is. “Haast”, zegt hij, “versnelt de tijd. Het twee uur haasten maakt je dag korter. Ieder moment wordt verscheurd doordat het steeds in segmenten wordt verdeeld. Als je je haast, zit de tijd barstensvol. Traagheid [daarentegen] is in perfecte overeenstemming zijn met de tijd zodat de seconden parelen… Het uitrekken van de tijd verdiept de ruimte.”

Elk hoofdstuk in Wandelen is een schatkamer. Mooi hoe hij de grote Amerikanen als Emerson en Thoreau bespreekt. Bij die eerste wijst Gros erop hoe wandelen je iets kan teruggeven wat je als kind vanzelfsprekend had maar wat je zo makkelijk verliest als je de grotemensenwereld binnengaat: het kijken alsof alles nieuw is. Als kind kon je dat, omdat je nog niet vergeleek, nog niet oordeelde.
Zonder oordeel, bedenk ik me nu, is trouwens alles een avontuur, nou ja, op zijn minst een belevenis.

Soms schiet Gros een beetje door: “Bij het zien van leed zwelt mijn hart spontaan, zoals bloemblaadjes waar een zonnestraal opvalt”. Wat hier zwelt is zijn taal. De vertaling is verder bijzonder fraai, op een kleine ontsiering na zoals ‘de benenwagen’ of ‘de koperen ploert’. Of zou daar in het Frans ook een cliché gestaan hebben?

Het maakt ook niet zoveel uit. Voor je het weet zegt hij weer iets dat mooi en waar is. “Soberheid is de ontdekking dat eenvoud bevredigt, de ontdekking van de volmaakte vreugde met drie keer niks: water, een vrucht en een briesje. Ach!”