Bij het eerste schilderij dat ik zie, is het al raak. Het besef dat dit heel goed getroffen is. Of eigenlijk sterker nog: dit ís hoe het is, het wezen van zwaar winterweer. Ik heb het over een schilderij van Henk Chabot (1894-1949) dat op de tentoonstelling De Jaargetijden hangt in het Rotterdamse museum dat genoemd is naar de kunstenaar.
Buiten is het blauw en knisperend koud. Het Groene Hart was wit en stil vanochtend, maar op dit doek raast een winterstorm die het landschap hevig in beroering brengt. Het is Winter 1932, Chabots verf ligt als voren op het doek, modderige bruinzwarte strepen en helderwitte banen. En je weet, als deze zware hemel zijn sneeuw loslaat is ook de laatste kleur uit het landschap verdwenen.

Chabot was een meester. Hij legde niet alleen het huiveringwekkende van de winter vast. Op een ander doek, Winter 1937/38, lijkt het leed geleden en liggen de huisjes, wilgen en telegraafpalen onder een vredige deken van sneeuw. De lucht is weliswaar loodgrijs maar er kiert wat hoopvol roze en goud, zoals je dat alleen maar in de winter ziet. Dit is een landschap dat in zichzelf keert en jou lijkt aan te sporen dat ook te doen. Het is net als bij de winters van de door Chabot bewonderde Bruegel. Het woord ervoor is mystiek.

Vanaf 1934 bewoonde Chabot een huisje aan de Rotte. Hij had er vrij zicht over de polders en kwam er voornamelijk tuinders en kleine boeren tegen. Naast Walcheren, waar hij eerst woonde of de Betuwe, die hij meerdere malen bezocht, was dit zijn wereld. Alles wat hij nodig had, was erin aanwezig. Het klein menselijk bedrijf én de natuur, ‘als manifestatie van bovenmenselijke kosmische krachten’ zoals kunsthistoricus Boudewijn Bakker het uitdrukt.

Chabot zei ooit: “Ik wil dat mijn werk écht Hollands is”. Nou, dat is gelukt. In het bedijkte vlakke land jubelt het voorjaar met zijn bloesemende fruitbomen, zindert het geel van de zomerse korenakker en zitten er meer dan vijftig tinten bruin in zijn herfstlandschappen.

Wie de dagboeken van Van Gogh kent, snapt dat Chabot vaak met hem vergeleken werd ‘in zijn religieuze en toch zo aardsche gesteldheid, in zijn warme en steile liefde voor het land en zijn menschen en dieren, in zijn elementaire eerbied voor het leven’.