“As Mother Earth will not grow bigger…”
In Wageningen werd afgelopen maandag het academisch jaar geopend met ondermeer een toespraak van Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de raad van bestuur van Wageningen Universiteit. Diezelfde dag verscheen ook een interview met hem in dagblad Trouw.
Dijkhuizen is pleitbezorger van het op zijn minst in standhouden, maar bij voorkeur nog uitbreiden en verbeteren van de Nederlandse intensieve landbouw. Daar heeft hij goede argumenten voor: “Het kost per kilogram product de minste ruimte, het vergt de minste input aan land en voer, en het stoot de minste broeikasgassen uit, zo blijkt uit recent onderzoek.” Dat zal best, rekenen kunnen ze in Wageningen. Maar de vraag is waar slaat ‘kilogram product’ op?
Het slaat op (rund)vlees. Uit een vergelijkend onderzoek naar intensief en extensief gehouden vee bleek dat de eerst genoemde methode, voor het milieu als geheel, het duurzaamst uitpakt -hoe sneu dat voor de betrokken dieren ook is.
Maar iedereen weet toch dat we wat betreft vlees (als ‘tweedehands’ bron van bijvoorbeeld eiwitten) met veel minder toekunnen als we de planten die we die beesten voeren, zélf eten?! Natuurlijk weet Dijkhuizen dat. Maar hij bouwt zijn betoog op vanuit een (vermeende) vraag van de consument, vanuit de marktgedachte. Met een groeiende wereldbevolking (negen miljard bewoners in 2050) stijgt de vraag naar vlees en zuivel alleen maar, stelt hij. En, vraagt Dijkhuizen, hoe gaan we daaraan voldoen? Hij voegt eraan toe ‘erg voor consumentenvrijheid te zijn’ en hij vindt ‘gedragsverandering erg lastig’. Tja, spreekt hier een vertegenwoordiger van Academia of van Economia?
Consumentengedrag beïnvloeden is trouwens helemaal niet zo moeilijk, zou hij moeten weten uit zijn eigen sector. Het is de zuivellobby in de jaren zestig en zeventig toch ook gelukt heel Nederland aan de ‘drie glazen melk per dag’ te krijgen? En vanaf 1977 aan de schoolmelk? Hoe simpel dat ging, legde VVD Europarlementariër Baas uit in een aflevering van Andere Tijden uit seizoen 2007-08: “Het melk- en boteroverschot was een groot probleem in die jaren en we zochten naar een oplossing die een continue ontlasting van de markt zou betekenen. Toen kwam vanuit de ambtenaren het idee: zullen we schoolmelk gaan financieren?”
Je kunt niet beweren dat er een vraag was naar (meer) melk, het (overgeproduceerde) aanbod is eenvoudig (gesubsidieerd) geloosd. Daarmee wil ik niet zeggen dat de consument dom is en alles koopt en slikt maar dat gedrag wel degelijk en grootschalig beïnvloedbaar is. En volgens mij geldt dat ook wanneer er niet méér geconsumeerd moet worden maar anders. Kijk maar naar het voortdurend stijgend aantal mensen dat vleesvrije dagen invoert.
Het hele punt is natuurlijk dat belangrijke partners van Wageningen, uit de Nederlandse en Chinese voedingsindustrie, andere belangen hebben. Die willen afzetmarkten voor hun producten creëren. Maar dat als een onoverkomelijke vraag van de consument verkopen is een maskerade.
geef een reactie
Katja
Gedragsverandering en marketing is een vak. Daar wordt helaas nogal eens neerbuigend over gedaan. Denken dat je als landbouwdeskundige zelf een gedragsverandering in Nederland teweeg kunt brengen, klinkt mij nogal naïef en/of arrogant in de oren.
Neem een goed bureau in de hand, geef er een smak geld aan uit (ontfutsel de overheid een fractie van de enorme subsidie die ze normaal aan de vleesindustrie geven) en dan komt er wel een sexy vegetarische of veganistische tegenhanger van Joris Driepinter.
Waar is Don Draper als je hem nodig hebt…http://vimeo.com/album/1589382/video/23208801
Harry B
Je slaat de spijker op de kop. Ik vond het uitermate ergerlijk hoe Dijkhuizen met zevenmijlslaarzen door dit vraagstuk stapte. En met een arrogante vanzelfsprekendheid, alsof er geen andere visies op de wereld zijn dan deze!
Seline
Hallo Marcel, ik hoorde Aalt van Dijkhuizen dit toelichten op radio 1.
Het consuminderen van vlees werd door iemand anders toen ook naast zijn stelling gezet. Maar daar bracht hij, of de interviewster, dat weet ik niet meer, weer tegenin dat het elitair was te denken dat wij in het Westen wel massaal vlees kunnen eten (dus betalen) en dat het maatschappelijke onrust zou veroorzaken als je voedselschaarste accepteert.
De vraag is dan vervolgens: kunnen we de voedselschaarste vraag in de wereld oplossen door lekkere alternatieven te bieden voor vlees? of nog anders: Kunnen we de status van vlees op het menu uit de cultuur van mensen krijgen? Lijkt me heel moeilijk, maar dat zou effectief kunnen zijn.
In mijn hoofd denk ik dan wel aan bevriende Brazilianen die leven van bonen en vlees, aan een Ier die nog nooit een vis had gegeten terwijl hij aan zee woonde, aan de houten karbonade in het openluchtmuseum die in 1930 in Nederland op een schaal werd gelegd zodat de buren voor de gek werden gehouden en er geen praatjes kwamen dat er geen vlees in huis was.
Het gaat dus niet alleen over de belangerijkste partners (of financieerders?) van Wageningen.
marcelvanool
Hoi Seline,
Vandaag op voorpagina Trouw: “als alle Nederlanders de helft van de week vlees laten staan en de overige dagen alleen duurzaam geproduceerd vlees eten, neemt de milieubelasting door vleesproductie met twee derde af.” Verder nog mooie onderzoeksresultaten over beperken van verdwijnen van soorten. Maar je hebt gelijk er is gedragverandering nodig die samenhangt met de status van vlees.
Ik schrok me dood toen ik in India zag dat de opkomende bourgeoisie daar (net als vroeger in het Westen) steeds meer vlees eet. (En trouwens ook gaat drinken. In een vorige generatie nog uitgesloten, en dan niet vanwege het geld maar vanuit geloofsovertuiging).
Maar toch!
Dijkhuizen wil graag de gouden driehoek van overheid, kennisinstelling en bedrijfsleven versterken. Dat kan goed gaan maar niet als de eerste twee voor het karretje van de laatste worden gespannen…Natuur en Milieu (dat opdracht gaf tot het onderzoek waarvan Trouw bericht) wil de overheid bewegen de burger ook tot meer vleesvrije dagen te verleiden. Ben benieuwd hoe ze dat gaan doen!