Verbazingwekkend dat over veel grote huizen in Nederland nog steeds niet alles uitgezocht is. Dat gold tot afgelopen zondag ook voor Kasteel Groeneveld, de Baarnse buitenplaats die in 1940 in bezit kwam van Staatsbosbeheer.
Met de presentatie van het boek Kasteel Groeneveld, buitenplaats voor stad en land, is de geschiedenis van dit huis tot in detail onderzocht en beschreven. In vijf hoofdstukken komt alles langs wat er maar te weten valt over Groeneveld. En meer, alle bekende feiten en nieuwe vondsten worden niet koud gepresenteerd maar ingebed in brede cultuurhistorische beschouwingen. Dat maakt het hoofdstuk van Marita Mathijsen tot een inleiding in de geschiedenis van de moderne tijd. Ze behandelt Rousseau, Burke, Kant en Pope en komt telkens op elegante wijze weer uit bij het feitelijke onderwerp, Groeneveld.

Het laatste hoofdstuk gaat over de kunstenaars die op Groeneveld hebben gewerkt, van Cees Nooteboom tot Thijs van Leer en Lasse Braun die er zijn ‘artistieke pornofilm’ draaide. (“We zeggen niet van tjonge, tjonge, wat leuk”, was het commentaar daarop van de voorlichter van Staatsbosbeheer).

Maar één kunstenaar is vergeten, en nog wel een wereldberoemde: Andy Goldsworthy. In 1999, toen Staatsbosbeheer zijn honderdjarig bestaan vierde, was deze Britse ‘natuurkunstenaar’ twee weken in Nederland. De helft van de tijd werkte hij op Groeneveld, waar ook het verblijf met een tentoonstelling werd afgesloten. Het ‘project Andy’ was mijn eerste klus bij Staatsbosbeheer en het was een spannende tijd. Wat vindt de kunstenaar hier aan plekken en materialen om zijn meestal zeer vergankelijke werken te maken? Vooral veel beukenhout bleek, waarmee hij een prachtige conische stapeling maakte in een smalle beukenlaan.
Andy was zeer tevreden over het resultaat en volgens zijn vaste procédé werd het werk gefotografeerd en daarna mocht de natuur weer haar gang gaan. Voor bezoekers zou het interessant zijn dit langzame verval mee te maken. Toen we echter een dag na de ‘bouw’ op de plek gingen kijken… weg kunstwerk! En ik bedoel clean weg. Geen spoor van vernieling door jeugd of wilde dieren. Wat was hier gebeurd? Het bleek dat de boer van Hoeve Ravenstein (die bij Groeneveld hoort) met een vorkheftruck het hele kunstwerk had weggehaald en op zijn erf had gezet.
Zijn verweer: hij zag het niet als kunstwerk maar vond het wel leuk om het aan bezoekers te laten zien… voor Pasen! De Telegraaf wist er nog een relletje van te maken maar Goldsworthy zelf moest er alleen maar om lachen. Gelukkig.

Een werk dat wel jarenlang op Groeneveld bleef staan is een enorme bol van beukentakken die Andy construeerde rond de sokkel van de zonnewijzer achter het kasteel, precies in de middenas van het complex. Dat is een bijzondere plek met zijn omlijsting van rode beuken waarin de reigers nestelen. De bol stond er perfect.

Het eeuwfeest voor alle Staatsbosbeheerders werd ook op Groeneveld gevierd en ‘s avonds werd rond het kunstwerk gedanst. Groeneveld had er weer een sprookje bij.

Misschien iets voor de herdruk? En dan maar meteen de hele tuin-en parkgeschiedenis ook doen? En een hofdame van Wilhelmina dan niet meer laten trouwen in 2004, en ook niet met een Roël. Maar goed, dat zijn kleinigheden in een verder heerlijk boek.

Blogger, rustend tijdens zijn eerste Staatsbosbeheerklus, gefotografeerd door Andy Goldsworthy, Groeneveld 1999.