Tekenaar Rien Poortvliet en schrijver Wil Huygen wisten het zeker: 15 centimeter. Dat kun je nalezen in het standaardwerk Leven en werken van de kabouter uit 1976. Voor mij, uit 1970, was dat een ‘impressionable age’. Ik denk als iemand mij toen had gevraagd ‘geloof je in kabouters’, dat ik nee gezegd had. Maar niemand vroeg het en iets in mij wilde ook wel geloven in hun bestaan.

Dat duurde niet lang. Ik herinner me dat ik nog nooit zo hard gelachen had als toen Ansje Gerding Le Comte in het programma Showroom vertelde dat zij kabouters zag. Bekijk dit filmpje eens: (Dat ik trouwens altijd noem bij het spelletje ‘wat zou jij laten zien bij Zomergasten’).
[youtube http://www.youtube.com/watch?v=h8hjnPUf770?rel=0]
Als ik het nu terugkijk word ik eerst getroffen door het respect waarmee haar man haar laat zijn. Maar in tweede instantie zou ik durven zweren dat die vrouw a) niet gek is en b) de boel niet loopt te bedotten.

Hoe het ook zij, in Engeland is er aan het begin van de twintigste eeuw wel een echte hoax geweest. Tussen 1917 en 1920 fotografeerden twee meisjes tot vijf keer toe elfjes, die sindsdien bekend staan als de Cottingley Fairies. In kringen van believers veroorzaakte die foto’s een sensatie. Een foto legt immers de werkelijkheid vast?

Zelfs Sir Arthur Conan Doyle, schrijver van de Sherlock Holmesboeken, bleek een overtuigd spiritist en gaf lezingen waarbij hij de Cottingley Fairies gebruikte als bewijsmateriaal voor het bestaan van elfen.

Uiteindelijk gaven de meisjes toe dat hun waarnemingen fake zijn. Ze hadden zorgvuldig uitgeknipte prentjes gebruikt. Maar het verhaal kreeg een staartje. In 2009 is de dochter van een van de meisjes te gast in The Antiques Roadshow (de Britse Tussen kunst en kitsch) met de originele foto’s. Zij vertelde aan de expert dat haar moeder haar voor ze stierf, had meegedeeld dat één foto wel echt is…

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=CN3DpHDKFMg?rel=0&w=480&h=360]Je zou, met schrijver Douglas Adams kunnen verzuchten: “Isn’t it enough to see that a garden is beautiful without having to believe that there are fairies at the bottom of it too?” Niet voor niks gebruikte wetenschapper Richard Dawkins deze uitspraak als motto voor zijn boek The God delusion (de titel spreekt voor zich).

In de controverse die uitbrak na het verschijnen van Dawkins boek hebben veel andere wetenschappers naar voren gebracht dat het niet hun taak is om (vooralsnog) onaantoonbare zaken tot misvatting te verklaren. Believers zullen altijd kunnen zeggen: absence of proof is no proof of absence.