Heb je het over echte Biesboschsoorten, dan denk je al snel aan zeearenden en bevers. De zwarte populier zal waarschijnlijk niet snel in jouw rijtje met soorten oppoppen. En dat terwijl deze grillige ooibosreuzen de meest bedreigde boomsoort van Europa is. Maak in dit blog kennis met deze zeldzame rivierspecialist en echte Biesboschbewoner.

Wanneer je in de wintermaanden door de Biesbosch vaart kom je er niet om heen. Grote zuilen van bomen torenen boven de uitgestrekte wilgenbossen uit. Nu het blad van de bomen is zie je op afstand al dat de ruwe donkere stam en de hangende takken vol met knobbels en knoesten zitten. Met zijn sprookjesachtige grillige uitstraling geeft hij een stempel aan het winterse Biesboschlandschap.  

Rivierspecialist

Toch is deze indrukwekkende boom geen vanzelfsprekende verschijning meer. Deze inheemse populierensoort staat in Nederland en Europa sterk onder druk. Het is een echte specialist van het dynamische rivierlandschap. Van nature zijn deze bomen echte pioniers die ontkiemen op zanderige rivieroevers die door de dynamiek van het altijd stromende rivierenlandschap ontstaan. In ons huidige landschap liggen de rivieren keurig strak binnen dijken, en is dit habitat dan ook nagenoeg verdwenen. Daarbij komt de komst van de Deltawerken die een groot deel van het getij heeft wegeslagen. De zachthoutooibossen in de Biesbosch stromen hierdoor niet dagelijks meer onder. De bodem scheurt open en volle bak aan voedingsstoffen komen vrij. In de zomermaanden vind je hier een metershoge jungle van brandnetel en reuzenbalsemien. Voor bomen als de zwarte populier is er geen vierkante centimeter meer over om te ontkiemen.  

Handje helpen

Deze echte Biesboschboom mag niet verdwijnen uit het gebied. Voor deze soort is het terugkeren van het oude tij de beste oplossing zijn. Maar, om van allerlei goede maatschappelijke redenen lijkt dit niet direct in de pijplijn te zitten. Staatsbosbeheer doet dan ook haar best om de soort met kunstmatig in stand te houden. Boswachters zagen van bestaande bomen staken af. Dit zijn lange rechte takken van enkele centimeters dik. Deze takken worden op geschikte plekken in de grond gestoken, waarna de boom in het voorjaar weer uitloopt. Wel worden de meeste bomen voorzien van een stuk kippengaas om de voet van de stam. Voor de bevers is een lekkere zwarte populier namelijk een welkome afwisseling in zijn soms eentonig wilgendieet… 

Bed & breakfast

Naast het landschappelijke belang van de zwarte populier vormt deze boom een grote bijdrage in het ecosysteem van de uitgestrekte wilgenvloedbossen. Deze voormalige hakgrienden vormde de decennia lang uitgestrekte wilgenakkers voor houtproductie. Na de Tweede Wereldoorlog verdween de vraag naar dit flexibele wilgenhout. Er was voor de griendwerkers geen droog brood meer mee te verdienen. De wilgen werden achter gelaten en groeide door tot grote bomen. Dit is het begin van de typerende ruige wilgenvloedbossen die we vandaag de dag uit de Biesbosch kennen. In dit doolhof van wilgen vormt de zwarte populier een welkome variatie in de biodiversiteit. Zo leven er hele ecosysteempjes tussen de ruwe bast van deze bomen. De grote spleten en gleuven in de schors huisvest een groot aantal soorten insecten. Zoom je verder in, dan beland je in een microlandschap van tientallen soorten mossen en korstmossen. Maar, niet alleen het kleine grut profiteert van deze woudreuzen. Ook onze zeearenden gebruiken deze bomen als broedboom. Deze soort kijkt graag ver van zich af vanuit het nest. Doordat deze populieren ver boven het kronendak van de wilgen uittorenen kunnen de zeearenden gevaar en indringen op grote afstand zien aankomen.

Wanneer deze bomen op leeftijd zijn en langzaam de aftakeling begint vormen de bomen een torenhoge flat van dood hout. En zoals wij boswachters dan zeggen; dood hout leeft! Duizenden insecten als verschillende soorten kevers en sluipwespen leggen hun eitjes in de dit dode hout. Dit is weer een gedekte tafel voor vogels als de kleine bonte specht en gekraagde roodstaart die op hun beurt weer in de holtes van dit zachte dode hout broeden. Een letterlijke bed & breakfast voor deze soorten.

Kathedraal van de Biesbosch

Verborgen in het hart van de Brabantsche Biesbosch staat de kathedraal van zwarte populieren. Hier staat een twee rijen met woudreuzen van populieren als zuilen omhoog. Boswachter Harm Blom brengt tijdens een opname van het tv-programma BinnensteBuiten een bezoek aan deze bijzondere Biesboschplek. Deze aflevering is terug te bekijken via deze link: https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/buitenleven/video/de-zwarte-populieren-in-de-biesbosch