De zomerperiode is met een Hollandse afwisseling van zon en regen voorbij gevlogen en de herfst is inmiddels goed begonnen. Het broedseizoen ligt nu echt achter ons en de vogeltrek is volop aan de gang. Een mooi moment om terug te kijken op het groei- én broedseizoen in de Biesbosch. Naast de visarend, zeearend en de bever is de Biesbosch rijk aan zoveel meer. Wij proberen daar samen met vrijwilligers elk jaar zicht op te houden door allerlei tellingen en inventarisaties. Dat vraagt altijd even tijd om alle waarnemingen, inventarisaties en feiten van de boswachters en vrijwilligers op een rij te zetten. In dit blog geven wij een samenvatting van het afgelopen seizoen.

Koloniebroeders

In de Biesbosch zie je het hele jaar door mooie aantallen reigerachtigen. Het gebied is door het waterrijke karakter met stille, ondiepe en voedselrijke wateren erg in trek bij deze soortgroep. Door de aanwezigheid van enkele rustige eilanden kennen we ook mooie kolonies. Op een stille plek in het westen van de Biesbosch werden dit jaar 488 paar broedende aalscholvers en recordaantallen van 52 paar kleine zilverreigers en 297 paar lepelaars geteld. Dit zijn fors hogere aantallen dan vorig jaar. Ook heeft de koereiger met minimaal 1 paar in het gebied gebroed. Dat betekent tevens het tweede achtereenvolgende jaar dat de koereiger in de Biesbosch tot broeden is gekomen. In het hele Biesboschgebied werden minstens 306 paar broedende blauwe reigers geteld. Ook dit is een hoger aantal dan voorgaande jaren.

Een locatie waar echt duizenden vogels bij elkaar tot broeden komen, is het vogeleiland in polder Hardenhoek. Ook wel de Kleine Noordwaard genoemd. Wat dacht je van 2550 paar kokmeeuwen, 74 paar zwartkopmeeuwen, 12 paar kluten, 403 paar brandganzen, 69 paar krakeenden en zeker 4 kuifeenden. Het zijn indrukwekkende aantallen. Ook was het fijn om te kunnen constateren dat er dit jaar waarschijnlijk geen sprake was van vogelgriep in de kolonie. Er is namelijk geen opvallende sterfte geconstateerd.

De huiszwaluw, een echte Biesboschbewoner.

Een soort waaraan je waarschijnlijk niet zo snel denkt bij een typische broedvogel van de Biesbosch. Maar de huiszwaluw broedt in relatief grote aantallen in dit insectenrijke gebied. Al nemen de aantallen al jaren langzaam af. Maar door de aanwezigheid van veel insecten, geïsoleerd liggende gebouwen met geschikte gevels voor hun nesten en Biesboschklei kwamen er ook dit jaar minimaal 710 paar huiszwaluwen tot broeden. Daarnaast is de Biesbosch tijdens het broedseizoen erg belangrijk voor duizenden gierzwaluwen. Zeker met regenachtig weer is het een foerageergebied voor vele broedvogels uit de wijde omgeving. Na het broedseizoen zien we grote aantallen boeren- en oeverzwaluwen wekenlang in de Biesbosch verblijven en zich opvetten voor hun verdere reis naar het zuiden.

Arenden in de Biesbosch

Voor het negende jaar is er sprake van broedende visarenden in de Biesbosch. In totaal hebben er drie paar succesvol gebroed en vlogen er 8 jongen uit. Daarvan konden er 5 geringd worden in het kader van landelijk onderzoek. Daarnaast was er een vierde paar aanwezig die een bestaand nest verder hebben uitgebouwd. Wellicht zien we die volgend jaar terug. Het gebied heeft de potentie om meer broedgevallen te herbergen.

De zeearend kende met twee broedparen en 4 jongen een goed broedseizoen. Het Dordtse paar had zelfs drie jongen. Alle jongen zijn geringd in het kader van landelijk onderzoek. In het Biesboschgebied is tevens een verliefd koppeltje aanwezig die inmiddels een territorium lijken te claimen.

Rietpolders, pareltjes van de Biesbosch

Nog niet alle tellingen zijn verwerkt maar de eerste resultaten zijn weer fraai. Wat te denken van twee roepende mannetjes woudaap. Helaas was hun aanwezigheid van korte duur. Daarnaast kwamen er 38 paar roerdomp tot broeden en honderden rietvogels zoals snor, blauwborst, rietzanger en kleine karekiet. Door het aanhoudende natte en koele weer droogden de rietpolders langzamer op dan voorgaande jaren en daardoor was er tot laat in het broedseizoen sprake van hogere waterstanden. In tegenstelling tot de zangvogels profiteerde de roerdomp daar wel weer van. Opvallend waren de hoge aantallen roepende porseleinhoenen. In totaal zeker 16 roepende mannetjes waarvan 14 exemplaren in de Noordwaard. Door de nattere voorjaarsmaanden waren voor deze soort net wat meer gebieden geschikt om in de Biesbosch te broeden.

Noordwaard en de zandhommel

Als eerste is het waard om te melden dat er groeiplaatsen zijn ontdekt van de fraai bloeiende moeraswespenorchis. Een nieuwe plantensoort voor het gebied! Het Biesboschgebied, en dan zeker de kruidenrijke graslanden in de Noordwaard, vormen een belangrijk leefgebied voor de zandhommel. Deze zeldzame hommel komt in redelijke aantallen voor en dit jaar werden er zelfs twee nesten gevonden. De Biesbosch is een belangrijk kernleefgebied voor diverse soorten bijen en hommels. Denk aan de roodrandzandbij, de knautiabij en dus ook de zandhommel. Inmiddels zijn er in het hele Biesboschgebied weer kruidenrijke hooilanden aanwezig waar geen mest en chemische bestrijding op wordt toegepast. Een belangrijke basisvoorwaarde voor het leefgebied van vele soorten insecten. De aanwezigheid van ruim 1600 bijenkasten met in totaal minimaal 32 miljoen honingbijen mag echter in die zin gerust als serieuze concurrentie gezien worden. Naar het effect van deze bijenvolken op inheemse fauna, volken die veelal geplaatst worden op de grens van het N2000 gebied, wordt door de provincies onderzoek gedaan.

Stroomdalgraslanden en glanshaverhooilanden

Woorden die niet misstaan bij een goed potje scrabble maar die naast veel scrabblepunten vooral heel fraai zijn. Niet alleen vanwege het prachtige kruidenrijke kleurenpallet maar vooral ook vanwege de waarde voor het ecosysteem in de Biesbosch. De honderden hectaren grasland, die al eeuwenlang een stabiel beheer kennen, vinden hun basis in het rivierensysteem. Het zijn graslanden die grotendeels hooibeheer kennen, met naweide met kleine aantallen runderen en waar mestgift en gebruik van chemische bestrijding uit den boze zijn. Dat kleine beetje extra natuurlijke voeding krijgen ze van de rivieren wanneer met hoog water de graslanden tijdelijk overstromen. Het water laat dan een dun laagje kalkrijk slib achter. Dé basis van deze graslanden. Soorten als Noords walstro, weidekervel, lange ereprijs, rode bremraap, beemdkroon en klavervreter groeien er in grote aantallen. De rijkdom aan planten in de vorm van kruidenrijke velden is een lust voor het oog. Maar nog belangrijker, het leefgebied van en de voedselbron voor heel veel insecten. En daar profiteren weer duizenden zangvogels van die in de Biesbosch broeden.

En als laatste is het leuk om te vermelden dat er in de Nieuwe Dordtse Biesbosch nieuwe groeiplaatsen zijn ontdekt van klein nimfkruid. Dat mag wel bijzonder genoemd worden.

Het was een korte samenvatting maar een wat langer blog. Goed om te weten wat er groeit en bloeit. Het vormt immers ook de basis voor het beheer en de bescherming van dit belangrijke Natura 2000 gebied.