Judasoor op vlier. Foto: Mark Kras

In deze nieuwe rubriek “Biesboschbewoner” zetten de boswachters van Staatsbosbeheer iedere maand een van de vele bijzondere bewoners van de Biesbosch in het licht. Deze maand: het echt judasoor.

Het is een grauwe herfstdag, je loopt op een van de vele lange dijken in de Biesbosch, de wind blaast zachtjes in je gezicht en je ademt een heerlijk frisse lucht in. In de verte zie je een grote ruige vlier oppronken tussen de wilgen. Je kan er niet omheen dat de stam en takken helemaal bedekt zijn met de mooiste mossen en korstmossen, waardoor deze struik een explosie van kleur vormt op deze grijze dag. Je komt dichterbij, en ziet op een van de dode takken een soort roze vleeskleurige schelpjes hangen. Als je goed kijkt, lijken het net menselijke oren! Geen twijfel mogelijk, je hebt een van de meest typische paddenstoelen van de Biesbosch gevonden, het echt judasoor.

Mythe rondom Bijbelverhaal

De naam van de judasoor gaan we begrijpen als we de Bijbel openen. Hierin staat het verhaal over Judas Iskariot die Jezus had verraden, waarna het bekende Paasverhaal van de kruisiging plaats vond. Judas voelde zich zo schuldig over zijn daad dat hij uiteindelijk zelf een einde aan zijn leven heeft gemaakt door zichzelf op te hangen. Nu gaat de mythe dat Judas hier voor had gekozen voor een vlierstruik. Na deze tragische daad verschenen er op de stam van deze struik paddenstoelen die sprekend leken op de oor van een mens. Je kunt het al raden, deze mythe was de grondlegger van de naam die we ook heden ter daags nog gebruiken voor deze opvallende paddenstoel.

Taaie rakkers

Judasoren zijn perfect aangepast aan ons klimaat. In een vochtig najaar, wanneer de temperaturen boven het vriespunt blijven liggen, groeien ze in korte tijd erg snel. Dit levert prachtige beelden op van takken de bijna paars kleuren van de judasoren. Begint het te vriezen, trekt de paddenstoel zich terug. De zachte flexibele oorvormige paddenstoelen worden donker en verschrompelen. Als je nu voorbij loopt, lijkt het een hopeloze zaak te worden. Maar, wanneer het weer de schimmel weet beter gezind is, herpakt de soort zichzelf, en staat de stam binnen de kortste keren weer vol met prachtige vleeskleurige judasoren.

Vlierstruiken

De naam van de vlier is al meerdere keren verschenen. Niet geheel toevallig natuurlijk, gezien het echt judasoor voorkomt op dood loofhout, maar met name echt gek is op vlieren. In de Biesbosch is de vlier een waardevolle inheemse struiksoort, die je met name tegen kunt komen in oude doorgeschoten grienden. Na de realisatie van de Haringvlietdam in 1970 verdween een groot deel van de eb en vloed werking in de Biesbosch. Doordat het waterpeil op dagelijkse basis veel minder hard fluctueerde kregen struiken als de vlier een enorme kans om te ontkiemen in de grienden. De bloemschermen voorzien duizenden insecten van nectar, waarna ze later in het jaar prachtige trossen met donkere zwart/paarse bessen dragen. Dit resulteert er in dat deze struiken van ongekende waarde zijn voor broedende en doortrekkende vogelsoorten. Daarnaast vormt de ruwe bast met al zijn groeven en spleten een perfecte plek voor veel soorten insecten en spinnetjes om rustig de winter door te komen, zonder natte voeten te krijgen.

Zelf judasoren zoeken

Het leuke aan het echt judasoor is dat je hem vanaf de herfst tot in het vroege voorjaar tegen kunt komen. De soort gaat erg goed op een nat najaar als deze. Zoals je hebt gelezen maak je de grootste kans op judasoren wanneer je de stammen en takken van vlierstruiken af speurt. Een bekende plek in de Biesbosch waar vaak veel judasoren te vinden zijn is het Benedenste Jannezand. Je zult zien dat wanneer je er eenmaal op let, de kans groot is dat je op veel verschillende plekken in de Biesbosch deze bijzondere paddenstoelen zult vinden. Blijft je ogen daarnaast ook goed open houden voor andere paddenstoelen, die net als de judasoren, dit jaar erg goed profiteren van de natte herfst. Er zijn in de Biesbosch al meer dan 600 soorten paddenstoelen waargenomen, dus er is meer dan genoeg te ontdekken! Veel plezier en succes met zoeken!