Door William Schelling, Boswachter Beheer in de Biesbosch.

Er zullen weinig mensen zijn die in de herfst naar de Biesbosch komen voor een boswandeling met spectaculaire herfstkleuren. Het groen van de wilgen, veruit de meest voorkomende boomsoort in de Biesbosch veranderd nu eenmaal niet in waaier aan kleuren. Desondanks zijn de wilgenbossen (ook wel zachthoutooibos genoemd) uniek voor Nederlandse en wellicht zelfs Europese begrippen. In de Biesbosch groeit namelijk bijna 1700 hectare buitendijks bos. Dat is ongeveer de helft van het totale oppervlakte aan buitendijks ooibos in ons land. Als de mens niet in zou grijpen in de uiterwaarden ontstaan de bossen hier vanzelf. Echter krijgt bosontwikkeling langs rivieren en in uiterwaarden helaas nauwelijks een kans. De redenatie is dat bos en bomen een snelle afvoer van hoogwatergolven in de weg zou staan.

Dan dat Biesboschbos

De grienden van weleer zijn bijna allemaal verwilderd en worden niet meer beheerd. Ook de afsluiting van het Haringvliet en het grotendeels wegvallen van het getij invloed in 1970 veroorzaakte een schokgolf.  Het bosbeeld is dan ook sterk veranderd. Wilgenstoven zijn uitgegroeid tot bomen van 25 meter hoog. Vele zijn er al weer omgewaaid, sommige met kluit en al. Omwaaien betekend hier echter nog niet dat een boom hier dood gaat. Veel omgewaaide bomen krijgen op de omgewaaide stammen nieuwe uitlopers, ook wel wilgenkammen genoemd. Soms waaien ook deze wilgenkammen weer om en vormen hierna een nieuwe kam van jonge uitlopers. Een fenomeen wat we wentelwilgen noemen. Deze cyclus van verjonging, groei en sterfte maken het Biesboschbos tot een uniek bosecosysteem. Tal van bosvogels zoals Boomklever, Appelvink en Kleine bonte specht hebben afgelopen decenia geprofiteerd van de veroudering van de bossen. In de kuilen die de omgevallen bomen en kluiten hebben achtergelaten ontstaan poeltjes met moerasplanten, kikkers en salamanders. En vergeet dan niet de talloze mossen en korstmossen die hier hun groeiplaats vinden.

Kansen

Dan toch nog even terug naar de kansen van dit soort bossen in ons land. Want juist in Nederland komen enkele grote Europese rivieren samen en biedt bij uitstek kansen. Gelukkig is er in het N2000 beleid dan ook een uitbreidingsdoel vastgesteld voor dit soort bossen. Ook in de bossenstrategie van het Rijk en provincies samen staat het doel van 2000 hectare bosuitbreiding langs de rivieren in 2030 benoemd. Daarnaast blijkt uit recente studie uitgevoerd door de Wageningen Universtiteit in opdracht van de VBNE blijkt dat er wel degelijk meer kansen zijn voor uitbreiding van het areaal ooibos dan de huidige vegetatielegger van RWS doet vermoeden. Er zal echter nog wel wat water door de rivier stromen voor er nieuwe bossen zijn vergelijkbaar met het huidige Biesboschbos.