Beekvliet is een prachtig afwisselend gebied. Met schrale graslanden, essen, moerassen, vochtige bossen, vennen, heide en met als kers op de taart....... het Stelkampsveld. Het is aangewezen als Natura 2000 gebied en er wordt gewerkt aan natuurherstel. Een bijzonder moment! Daarom ben ik nu wat vaker in dit gebied te vinden. In deze blog neem ik jullie graag mee het gebied in en langs de werkzaamheden. Als een soort virtuele excursie.

Een natuurpareltje

Natuurgebied Beekvliet, waar Stelkampsveld onderdeel van uitmaakt, is een natuurpareltje. Het gebied is enorm gevarieerd. Heischrale graslanden, blauwgraslanden, droge en natte heide, kalkmoerassen, broekbossen, vennen en oude essen met houtwallen. Elk natuurtype met haar eigen kenmerkende en bijzondere soorten. Dat alles verpakt in het prachtige Achterhoekse landschap, om verliefd op te worden.

Het is aangewezen als Natura 2000 gebied. Onder leiding van provincie Gelderland worden natuurherstelmaatregelen uitgevoerd. Samen met vele betrokken partijen waaronder  Staatsbosbeheer, maar ook Waterschap, Natuurmonumenten, Gemeenten Particulieren en meer. Een groot deel van het gebied is in beheer van Staatsbosbeheer. Vorig jaar zijn de eerste werkzaamheden gestart en deze zijn nu weer hervat. Een bijzonder moment!

Het is een bijzonder proces, project en gebied. Ik ga een poging (met de nadruk op poging) doen jullie kort en bondig virtueel mee te nemen langs de werkzaamheden en door het gebied.

Bijzondere omstandigheden = bijzondere natuur

Om te begrijpen waarom dit gebied zo bijzonder is, is het belangrijk te beseffen dat elke dier- en plantensoort eisen stelt aan de omgeving. De ene soort is kritischer dan de andere. Factoren als bodemtype, voedselarm/rijk, droog/nat zijn zomaar een paar voorbeelden die meespelen in welke plantensoort er groeit en bloeit. Beekvliet is van origine een gebied van matig tot voedselarme omstandigheden. Het heeft lokaal nog reliëf(hoogteverschillen) en is een deel van het jaar onder invloed van gebufferd grondwater. Gebufferd water wil zeggen (kort door de bocht) mineraalrijk water, dat minder zuur is dan regenwater. Voor veel planten cruciaal! Door bodemtype, reliëf en de invloed van gebufferd grondwater is er veel afwisseling in omstandigheden. Dat zorgt voor veel (bio)diversiteit. Het is goed te zien op de foto hieronder. Met helemaal links en achterin droge heide, en rechts een natte laagte en alles wat daar tussen zit. Kleine hoogteverschillen hebben grote impact!

Klein maakt Kwetsbaar

Er waren in Nederland meer gebieden met vergelijkbare omstandigheden. Veel zijn de afgelopen eeuwen ontgonnen, we hebben ingegrepen in de waterhuishouding en het landgebruik is veranderd. De resterende gebieden zijn vaak klein en liggen nu geïsoleerd, dat maakt ze kwetsbaar. Omstandigheden zoals in Beekvliet zijn schaars geworden. Plant en diersoorten die zich juist hier thuis voelen hebben het landelijk zwaar. De voorgenomen natuurherstelmaatregelen zijn er om huidige natuurkwaliteiten te behouden, te herstellen en ruimte geven zich te ontwikkelen. Met als doel het gebied en al haar bijzondere soorten te behouden en weerbaar maken voor de toekomst.

De V’s

Wat we doen en waarom laat zich goed samenvatten met de V’s. We gaan Verschralen, Vernatten en Verbinden dit om Verdroging, Verzuring, Verrijking en Versnippering verder tegen te gaan. We gaan de hydrologie herstellen, zodat het grondwater weer meer invloed heeft. Het veranderende landgebruik van zeg ruwweg de laatste 100 jaar wordt – in zekere zin – deels teruggedraaid. Je zou kunnen zeggen, een omgekeerde ontginning. De voedselrijke bovenlaag van percelen gaan we afgegraven, delen bos worden omgevormd naar lage vegetatie als heide, schrale graslanden en vennen. Daar waar het kan wordt reliëf hersteld.

Deze kaart is van het gebied uit omstreeks 1850. En laat zien dat het een open gebied was met natte laagten.

Systeemherstel

Bij dit project wordt er naar het geheel gekeken. Bodem, waterhuishouding, beheer, omgeving… het zijn allemaal belangrijke schakels. Alle betrokken partijen werken samen om deze schakels op elkaar af te stemmen. In de natuur werkt het hetzelfde. Alle schakeltjes moeten samenwerken, er zijn vele complexe systemen in de natuur en sommige soorten hebben elkaar nodig voor hun voortbestaan. Het gaat niet om het beschermen of in stand houden van dat éne plantje of die éne libelle. Het gaat om het beschermen van het samenspel, het ecosysteem en alle biodiversiteit die daarbij hoort.

Eerste fase, zaagwerkzaamheden

De herstelwerkzaamheden zijn gestart. Daar waar bos wordt omgevormd, naar andere natuurtypen worden nu bomen gezaagd. Vorig jaar zijn we daar al mee begonnen, dit jaar ronden we het zagen af. Het roept wel eens vragen op. Bos is toch ook natuur? Dat klopt en is ook een lastige afweging. Bos heeft in dit gebied lokaal negatieve invloed op de waterhuishouding. Zeker naaldbomen verdampen jaarrond flink water. En bos staat in dit gebied op plekken waar juist kansen liggen voor andere meer zeldzame natuurtypen en bijbehorende biodiversiteit. Die zeldzame natuurtypen zijn nog aanwezig in het gebied. Maar het gaat achteruit, is klein, geïsoleerd en dus kwetsbaar. Dan is het zorgvuldig afwegingen en keuzes maken. Natuur blijft natuur, alleen wordt het bos hier andere natuur. Staatsbosbeheer gaat het areaal bos dat hier wordt omgevormd, elders weer aanplanten.

Foto boven: De zaagwerkzaamheden zijn nu gaande. Er worden bossen gezaagd zodat deze zich weer kunnen ontwikkelen tot andere open natuurtypen zoals elders in het gebied. Het zal er meer uit gaan zien zoals op de foto hieronder. Deze foto is elders in het gebied genomen.

Als de zaagwerkzaamheden zijn afgerond zullen later in het project de grondwerkzaamheden en vernattingsmaatregelen volgen.

Toekomst

Ik wou dat ik in de toekomst kon kijken, ik zou graag alvast een kijkje nemen in hoe het terrein ontwikkeld. De komende periode zijn er werkzaamheden gaande. Hoe je het ook wend of keert, het zal er zo nu en dan uitzien als een rommeltje. Daar ontkomen we helaas niet aan. Maar als de werkzaamheden klaar zijn, zal de natuur het snel weer overnemen. Ik, maar zeker ook mijn collega’s, kijken er naar uit om die ontwikkeling te volgen.

Het idee van deze blog was om jullie mee te nemen in een virtuele excursie en om de tekst vooral kort en bondig te houden. Mislukt. Het is toch al met al een flinke lap tekst geworden. Het is nou eenmaal een bijzonder gebied. Als afsluiter om toch nog een beetje het gevoel van een virtuele excursie te houden, nog wat beeldmateriaal van leuke soorten en het mooie gebied.

Zonder een goed planten oog loop je hier zo aan voorbij, maar als je goed kijkt zie je tussen de bloeiende heide Vetblad en Valkruid.

De Klokjesgentiaan, nu volop in bloei.

Parnassia in bloei, plaatje toch?!

Moeraswespenorchis. Een van de vele wilde orchideeën. In juni en juli is het genieten, dan staan er veel in bloei.

Meer weten?

Mocht je meer willen weten over dit gebied en de werkzaamheden. Kijk op de website van de provincie Gelderland. Daar staat meer informatie en daar kan je je ook aanmelden voor de nieuwsbrief of de nieuwsbrieven teruglezen. https://www.gelderland.nl/Stelkampsveld