Het is vast herkenbaar. Buiten zie je weilanden vol met bloemen en hoog gras. Prachtig plaatje! Dat is schrikken als het weer is gemaaid. Als blijkt dat het gemaaid is door Staatsbosbeheer, levert dat wel eens vragen op. Staatsbosbeheer is toch juist vóór de bloemetjes en de bijtjes? Klopt helemaal, maar we willen dat die bloemetjes en bijtjes er volgend jaar ook weer zijn. En daar is goed maaibeheer voor nodig.

Maaibeheer is een belangrijk onderdeel van natuurbeheer in de Achterhoek. We beheren verschillende soorten open natuurtypen zoals kruidenrijke graslanden, hooilanden, blauwgraslanden, heischralegraslanden die elk om hun eigen maaibeheer vragen. Tussen de te maaien natuurgebieden  zit veel verschil. Zelfs in één perceel kan de ene helft een ander maaibeheer vragen dan de andere helft. De vegetatie en terreinomstandigheden als bodem, vocht en voedselrijkdom bepalen het tijdstip van maaien en het aantal maaibeurten.

We zitten momenteel volop in het maaiseizoen, een aardig moment om daar met deze blog eens in te duiken.

Waarom maaien?

Maaien is in veel open natuurtypen nodig om natuur, landschap en bijbehorende biodiversiteit in stand te houden. Met maaien en afvoeren van het maaisel wordt het teveel aan voedingstoffen afgevoerd. Soorten van voedselarme milieus krijgen zo ook een kans. De terreinomstandigheden zijn belangrijk, maar het beheer ook. Zonder goed maaibeheer kunnen deze natuurtypen verrijken en verruigen, met als gevolg dat de biodiversiteit afneemt en (kwetsbare) soorten verdwijnen. Het maaisel wordt afgevoerd, meestal als bodemverbeteraar of veevoer.

Maaien op het juiste moment.

Maaien is maatwerk. Jaarlijks bepalen we  het juiste maaitijdstip en het aantal maaibeurten per gebied. Afhankelijk van de terreinomstandigheden, vegetatie, grassoorten en het weer dat van invloed is op groeisnelheid en bloeitijd. Zijn er bijvoorbeeld veel dominante grassen als witbol en vossenstaart aanwezig? Dan maaien we graag wat eerder in het seizoen. Dat schept ruimte voor kruiden en bloeiende planten. Is er al een goed ontwikkelde kruidenrijke vegetatie? Dan maaien we wat later in het seizoen. Sommige terreinen maaien we maar één keer, andere vaker.

Foto boven: De witbol (grassoort) is hier dominant aanwezig. Met het juiste maaibeheer krijgen ook andere soorten een kans, zoals de afbeelding hieronder van een bloemrijk grasland.

Foto onder: bloemrijk grasland.

Wild en insecten

Sommige percelen willen we vanwege vegetatieontwikkeling al wat vroeger in het seizoen maaien. Als we maaien in de periode dat er ook nog jong wild is dan nemen we voorzorgsmaatregelen, zoals het vooraf plaatsen van vlaggen (de reegeit vertrouwt die vlag niet, en zal haar jong verplaatsen) of het voorlopen van weilanden. Op enkele plaatsen is een samenwerking met de omgeving en wordt er een drone ingezet. Op ons eigen maaimateriaal zit een wildredder en wildpieper (een balk met kettingen die voor de maaibalk hangt, om dieren op te schrikken). Naast het grotere wild houden we ook rekening met de insecten. Bijvoorbeeld door te maaien in fases of op bloemrijke stukken stroken te laten staan voor insecten. Of en hoe die insectenstroken in het perceel komen te liggen is ook weer afhankelijk van de lokale terreinomstandigheden.

Foto: Maaibeheer is maatwerk. Hier is bewust gekozen om een deel al wel te maaien, en een deel nog niet.

Natuurbeheer of tuinieren?

Er komt een hoop kijken bij het maaibeheer van natuurterreinen. Het is maatwerk, afwegingen en keuzes maken. Laatst vroeg iemand mij, zijn jullie dan eigenlijk niet aan het tuinieren. Goede vraag, maar nee, tuinieren doen we niet. We volgen het landschap en de terreinomstandigheden. We proberen met ons beheer de ideale omstandigheden in stand te houden, maar de natuur moet het uiteindelijk wel zelf doen.