Op veel buitenplaatsen is het lentefeest alweer volop aan de gang. Het frisgroene gras ziet blauw, wit en roze van de voorjaarsbloeiers. Veel ervan behoren tot de stinzenplanten; bol-, knol- en wortelstokgewassen die rond de tweede helft van de negentiende eeuw ‘voor sier en allure’ zijn aangeplant op landgoederen en buitenplaatsen. Landgoed Slangenburg bij Doetinchem is bijvoorbeeld zo’n bijzondere plek waar de stinzen voor nog wat extra ‘sier en allure’ zorgen in het voorjaar. Ook op de kasteelheuvel bij Bronkhorst groeien stinzenplanten.

Waarom heten de plantjes eigenlijk stinzen? Het woord stins is Fries en betekent ‘steenhuis’. Oorspronkelijk werden de stenen wachttorens van voormalige landhuizen in Friesland zo genoemd, maar later ook de gebouwen zelf. Bij oude stinzen in Friesland werden deze gewassen al eeuwen geleden aangeplant. Nu zijn ze verwilderd en weten ze zich op veel buitenplaatsen en landgoederen massaal uit te breiden tot uitgestrekte velden vol kleine bloeiers.

Stinzen zijn er in vele soorten en kleuren. Soorten sneeuwklokjes en krokussen, gele wilde narcissen, blauw-witte bloemen van grote sneeuwroem, lichtgele gulden sleutelbloemen, lila pinksterbloemen, diepgele anemonen, paarse sterhyacinten en kievitsbloemen, roze vingerhelmbloemen en de witte daslook en lelietjes van dalen. Om er maar een paar te noemen. Van januari tot mei volgen ze elkaar op zodat er altijd wel gekleurde boeketjes onder de bomen staan om te bewonderen. De bloemen zijn klein en veel hangen zo sierlijk aan een dun stengeltje, dat het romantische minituintjes op zich zijn.

Vogeltje-op-de-kruk
Bekijk zo’n vingerhelmbloem eens van dichtbij. Een kunstwerk bestaande uit trosjes lange paarsroze bloemen met afhangende kopjes, die parmantig aan de stengel hangen. Vanwege deze leuke bloemvorm heeft de plant diverse volksnamen gekregen, waaronder het ‘vogeltje-op-de-kruk’. Iemand heeft in de bloem eens een vogeltje gezien dat, klaar om op te vliegen, op een stokje zit. En inderdaad, als ik plat op mijn buik liggend het bloempje goed bekijk zie ik er ook een vogeltje in. Snel een foto maken, voordat hij wegvliegt…..
De engelse volksnaam is ‘bird-in-a-bush’.

Ogen op steeltjes
Plat op mijn buik lig ik op het wandelpad aan de rand van het gras om deze Madurodam-tuintjes te bekijken. Gelukkig op een doordeweekse dag, waarop het lekker rustig is en ik andere bezoekers niet in de weg lig. Steeds als ik denk ‘dit is de mooiste’ kom ik weer een andere soort tegen die direct de strijd om dezelfde titel aangaat. Grote sneeuwroem bijvoorbeeld, met haar serene witte kroonbladen waar hemelsblauwe streepjes op staan. Of de oosterse sterhyacint met haar dieppaarse kroonbladen en helmknoppen op helmdraden die je aankijken als ogen op steeltjes.
Je zou er zelf ogen op steeltjes van krijgen.

Geniet van de voorjaarsbloeiers!

Mirjam Langelaar
Geurt Besselink
GeMi Tekst & Beeld