Wie weleens van Dreischor naar Sirjansland rijdt is het misschien al eens opgevallen, in de tweede helft van april verschijnt er een paars-roze gloed over de graslanden van het Dijkwater. Wanneer je dit kleurenpalet wat beter bekijkt zie je dat deze wordt veroorzaakt door duizenden zeldzame orchideeën: Harlekijnen.

Harlekijnenzee

We wisten al dat er veel harlekijnen in Dijkwater staan, maar hoeveel precies bleef altijd gissen. Schattingen liepen uiteen van 15.000 tot 200.000 planten. Dit jaar zijn alle bloeiende harlekijnen geteld, dat valt niet mee want het overzicht houden in een zo’n paarse bloemenzee is niet makkelijk. In plaats van het plant voor plant tellen zijn de orchideeën vooral in groepjes van 10 geteld. In totaal kwam het aantal bloeiende harlekijnen uit op 90.163 exemplaren!

Door het tellen van de harlekijnen ontstaat een goed beeld van de verspreiding binnen het gebied, doordat alle groeiplaatsen in het Dijkwater exact worden ingetekend is goed te zien waar veel of weinig orchideeën staan. Daarnaast kunnen op deze manier de aantallen en foto’s van het gebied in de komende jaren worden vergeleken om zo de ontwikkeling te kunnen volgen. Door kritischere soorten, zoals de harlekijn, te monitoren ontstaat een beeld van de staat van het gebied. Wanneer een soort afneemt op een locatie kan dit een indicator zijn voor verslechterende omstandigheden waardoor eventuele maatregelen genomen moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan het aanpassen van het waterpeil of veranderen van het beheer.

Een van de eerste bloeiende planten

De harlekijn is een van de eerste bloeiende Nederlandse orchideeën. Hij bloeit zo vroeg omdat er in deze periode nog weinig andere plantensoorten bloeien. Tegen de tijd dat de bulk van de planten kiemt en begint te bloeien heeft de harlekijn zich al voortgeplant waardoor hij geen last heeft van concurrentie.

De soort groeit vooral op open, voedselarmere, vochtige zandbodems. Het gaat niet goed met de Harlekijn in Nederland, de soort kwam voorheen verspreid door het land voor maar vandaag is zij vrijwel alleen nog te vinden in natuurgebieden langs de kust en Zuid-Limburg. De dalende trend heeft vooral te maken met waterpeilverandering en verrijking van het habitat van de soort.

Nabeweiding met Shetlanders

In het Dijkwater gaat het goed met de harlekijn. Het grondwaterpeil is erg gunstig voor de soort, daarnaast is het maaibeheer geoptimaliseerd – het maaisel wordt afgevoerd – om kwalitatief goed grasland te creëren. Daarnaast wordt ook ‘nabeweiding’ in het gebied toegepast. Een groep Shetlandpony’s begraast het gebied in het najaar, hierdoor blijft het gebied ook in de winter open. Ook zorgen de hoeven van de pony’s ervoor dat de bodem opengetrapt wordt zodat jonge harlekijnen kunnen kiemen op de kale grond.

Uitgebloeid

Op dit moment zijn de harlekijnen uitgebloeid, maar de volgende orchideeën dienen zich al aan: rietorchis, bijenorchis en moeraswespenorchis. Ook soorten als addertong en stijve ogentroost staan vol in bloei. Allemaal soorten die het goed doen door het beheer: hoge waterstand, maaien en afvoeren en nabeweiding door pony’s. Vanaf de Weg door Het Dijkwater heb je een goed zicht op de vegetatie. Wie wil wandelen kan terecht bij de parkeerplaats bij het Knotwilgendreefje en vanaf daar het gebied in trekken.