Haarbos

Bij de titel van dit blog denk je misschien aan mooie kapsels, maar laat je niet afleiden door de grappige namen van nachtvlinders. Het zijn namelijk spannende tijden voor nachtvlinderonderzoekers! Want dit is de periode dat zeldzame trekvlinders in Nederland gevonden kunnen worden. Reden genoeg dus voor verschillende onderzoekers (en natuurlijk de boswachter ecologie ;) ) om met de nachtvlinderlamp in de Grevelingen te gaan staan. In het kader van het soortenjaar zijn verschillende groepen vrijwilligers in de nacht op pad om nachtvlinders en alle andere insecten die op licht afkomen in kaart te brengen. Met een bijzonder zeldzaam cadeau als kers op de taart tijdens de laatste sessie.

Zoals je misschien in vorige blogs al hebt gelezen is de soortgroep nachtvlinders bijzonder groot. Dat zie je ook terug in het overzicht van het soortenjaar. Na de planten (533 soorten) zorgt de soortgroep nachtvlinders voor de meeste soorten: 513 soorten. Daarom is het fijn dat verschillende vrijwilligers regelmatig op pad gaan in het gebied op zoek naar nachtvlinders. Intussen schiet het daardoor ook lekker op met het 3000-soortenjaar. We zitten al op 2820 soorten! Gelukkig helpt het weer de laatste maanden ook steeds beter mee. Waar we door het relatief koude en natte voorjaar wat achter liepen met nachtvlinders, kon dat de laatste maanden flink worden goedgemaakt.

Avondje ‘lampen’

Normaal mag je na zonsondergang niet in het gebied komen. Onze vaste vrijwilliger Johan Schipperen heeft een vergunning om onderzoek te doen naar nachtvlinders in de Grevelingen en mag dus met een felle lamp nachtvlinders lokken om ze op naam te brengen. Na determinatie krijgen deze vlinders natuurlijk weer de volle vrijheid terug. Tijdens deze nachten worden naast de vaste vrijwilliger ook diverse specialisten en geïnteresseerden uitgenodigd. En zodoende is er afgelopen maanden regelmatig ‘gelampd’. Opvallend is dat zeker tijdens afgelopen twee maanden er veel zeldzamere soorten vlinders werden gezien. Dit komt omdat aan het einde van de zomer diverse trekvlinders naar ons land toekomen. Dit zijn vaak zuidelijke soorten die met de goede wind en temperatuur richting Nederland komen. Een voorbeeld daarvan is de zuidelijke grasuil die inheems is in het Middellandse Zeegebied. In Nederland kan deze soort zich niet voortplanten. Deze soort staat te boek als zeldzaam in ons land, maar werd afgelopen sessies veelvuldig gezien. Tijdens een sessie zelfs met 31 exemplaren tegelijk!

Weeskinderen en doodshoofden

De soortenrijkdom van de nachtvlinders is enorm groot. Sommige soorten zijn enorm mooi getekend, indrukwekkend groot, of juist heel subtiel en strak getekend. En bij sommige soorten komt alles bij elkaar. Dat was ook het geval tijdens de sessie van 9 september. Met enorm warm weer een zeer geschikte nachtvlinderavond. En dat betaald zich dan ook goed uit. Naast veel verschillende soorten en zeldzaamheden zoals de cipresdwergspanner, gehaakte steltmot en de prachtmot waren er ook twee zeer bijzondere soorten aanwezig die nacht. En zoals je bij nachtvlinders gewend bent, ook met bijzondere namen.

De weeskind-familie dankt zijn naam waarschijnlijk aan het feit dat de bloedrode en diepzwarte zigzagbanen op de achtervleugel van het rood weeskind doen denken aan de kleren van weeshuiskinderen in Amsterdam. Het rood weeskind is een vrij forse en algemene nachtvlinder die ook in de Grevelingen regelmatig wordt gezien. Zijn grote broer is het blauw weeskind. Letterlijk, omdat deze soort bijna twee keer zo groot is als het rood weeskind en een spanwijdte heeft van meer dan 10 centimeter. Deze zeer zeldzame soort lijkt dit jaar een goed jaar te beleven en wordt op steeds meer plekken gezien.

Als klap op de vuurpijl kwam er die avond een nog indrukwekkendere soort op het licht af. Met een even indrukwekkende naam: een doodshoofdvlinder. Deze zeer zeldzame soort is zelfs nog groter dan het blauw weeskind en heeft een voorvleugellengte van 7 centimeter. Met de vleugels open is dat 14 centimeter! De naam van de doodshoofdsvlinder is afgeleid van de gele tekening op het borststuk. Doodshoofdvlinders worden maar weinig gezien omdat ze slecht op licht afkomen en zeldzaam zijn. Soms wordt er één gevonden in bijenkasten, die ze soms binnendringen op zoek naar honing.

Sierlijke haarbos voor de eerste keer in Zuid-Holland!

Bij het woord haarbos denk je misschien niet direct aan een nachtvlinder. De haarbos (zie foto header) is een vrij algemene nachtvlinder die je eigenlijk vrijwel overal in Nederland kunt tegenkomen. Een oude Nederlandse naam is hairbos dat later veranderd is in haarbos. De ‘haarbos’ of ‘vlecht’ is zichtbaar langs de voorrand van de voorvleugel. Tijdens de nacht van 15 op 16 september zat er ook een haarbos op het laken. Gelukkig is Johan altijd scherp en zag hij dat dit geen ‘gewone’ haarbos was. Het was de zuidelijke tegenhanger van de haarbos. De sierlijke haarbos! Een enorm zeldzame trekvlinder die slechts twee keer eerder in Nederland is gezien. En nog nooit in Zuid-Holland. Super bijzonder dus!  Deze soort komt voornamelijk voor rond de Middellandse Zee, Turkije, Libanon, Israël en Noordelijk Afrika.

Het blijft fantastisch om de biodiversiteit in de Grevelingen op deze manier in kaart te brengen. Dus kom zelf ook meehelpen en zoeken om de 3000 te halen! Voor de meest actuele stand zie de site.