Geplooid snavelmos

Iedere maand geven we een update over de voortgang van het 3000-soortenjaar in de Grevelingen. Bij deze de update van februari. Intussen staat de teller op bijna 800 soorten.
Waar in januari vooral de vogels en de planten het grootste deel uitmaakten van de soorten, kwam in februari een nieuwe soortgroep in de top 3: mossen en korstmossen. We begonnen 1 februari namelijk goed, met een mossenexcursie naar de Stampersplaat. En dat zorgde voor een indrukwekkende soortenlijst!

In de ochtend vertrok een enthousiaste groep mossenspecialisten uit heel Nederland richting de Stampersplaat met ons excursieschip “Branta”. Het leuke aan mossen en korstmossen is dat ze op verschillende soorten ondergrond voorkomen. Zo werden verschillende soorten waargenomen op de steiger en op de stortstenen in het haventje van de Stampersplaat. Hier vonden we bijvoorbeeld soorten als de kleine geelkorst,  het steenglimschoteltje en de gewone kraterkorst.  Naast de meest bijzondere kleuren en vormen hebben mossen en korstmossen dus ook vaak originele namen. Wat denk je bijvoorbeeld van het gewoon geleimos, die we overal tussen de tegels van de haven vonden.

Bosontwikkeling

Op veel van de eilanden in de Grevelingen staat struweel en bosachtige begroeiing. Dit is het resultaat van het wegvallen van getij na de afsluiting van de Brouwersdam. Hierdoor ontstaan zoetwaterbellen onder de eilanden en hierop groeien intussen ook bomen als boswilg, grauwe wilg, zwarte els en zachte berk. Deze spontane bosontwikkeling is compleet natuurlijk omdat er niets is aangeplant. Zeer interessant voor mossen en korstmossen dus! En met de groep zeer enthousiaste specialisten konden zeer veel soorten in kaart gebracht worden. Naast diverse algemene mossen werden al vrij snel ook zeldzamere soorten waargenomen. Vooral op de wilgen werden veel zeldzamere soorten zoals het rivierschriftmos, dwergwratjesmos, de groene suikerkorst en het boommuggenstrontjesmos aangetroffen. Hiervoor werden regelmatig bomen beklommen en was het voor de boswachters af en toe aanpoten om de soorten bij te houden

Een andere gave ontdekking was die van baardmos. Baardmossen zijn in Nederland erg achteruit gegaan door luchtvervuiling (zwaveldioxide- en ammoniakbelasting). Extra leuk dus om op nieuwe plekken deze zeldzame soorten wel aan te treffen. En fijn om kenners bij te hebben die deze soorten kunnen vinden en determineren. In het geval van dit exemplaar dient zelfs via DNA te worden gekeken welke soort het is.

Voor ons als gebiedsbeheerders zijn dit soort inventarisaties erg interessant en belangrijk, want het onderstreept de waarde voor natuur, wanneer een grote soortenrijkdom en schaarse soorten voorkomen in je gebied. Het laat zien dat in de Grevelingen zeldzame soorten van zoete en zoute milieus dicht bij elkaar kunnen voorkomen, wat soort voor een bijzonder rijke biodiversiteit.

Vierkantsmos

Een andere leuke soort die we vrij veel aantroffen was vierkantsmos. Deze soort is in Nederland zeldzaam, maar al wel op andere plekken in de Grevelingen aangetroffen (Veermansplaat, Hompelvoet). Vierkantsmos komt enkel voor op vochtige plaatsen waar kalk in de bodem zit. In de Grevelingen is dat vooral op paden die worden gebruikt door mensen of ons vee. Tof dus om te merken dat plaatsen die ogenschijnlijk niet erg opvallend of aantrekkelijk toch waardevol zijn voor zeldzame soorten! En hoe beter je kijkt, des te meer je ziet. Want door beter te kijken naar deze modderige plekken in de paden levert nog veel meer soorten mos op zoals groot vedermos en echt vetmos.

Nabrander

Aan het eind van degeslaagde excursiedag konden we afsluiten met een indrukwekkende 199 soorten mossen en korstmossen! Daarnaast werden er ook diverse andere leuke soorten gezien die nog nieuw waren voor het 3000-soortenjaar zoals de zwarte viltzwam, bruine tandkever en de kleine barmsijs. Maar de grootste verrassing kwam enkele dagen later via de mail. Diverse soorten konden in het veld niet direct op naam worden gebracht en zijn later door de specialisten op naam gebracht met behulp van een microscoop. Zo bleek een in Nederland uitgestorven soort terug gevonden te zijn!  Het betreft vlechtmos, een soort waarvan op de verspreidingsatlas geen recente waarnemingen in Nederland bekend zijn!

Vlechtmos

Vlechtmos is een soort die nooit algemeen is geweest in Nederland en vooral bekend was van de Waddeneilanden en de Zuiderzeekust. Het opvallende is dat het in het buitenland een soort is die vooral op (kalkrijk/basenrijk) steen groeit terwijl het in Nederland dus vooral bekend is van plekken met wat zilte invloed. Dit was hier ook duidelijk het geval was aangezien het samen met ziltmos groeide. In de jaren 70 en 80 is naar de soort  op bekende plekken gezocht maar niet gevonden. Het bleek dan steeds om een andere soort uit de familie Amblystegiaceae te gaan. Enorm gaaf dus dat we deze soort terug hebben gevonden dus! Hiervoor zijn we als Staatsbosbeheer erg blij dat soortenkenners uit het hele land komen meehelpen bij een dergelijke excursiedag en willen we alle deelnemers bedanken voor hun inzet!