In een bos gaat natuurlijke verjonging meestal vanzelf. Als bomen en struiken oud genoeg zijn en er is licht op de grond door het afsterven of door het verwijderen van bomen, zullen de meeste soorten zichzelf verjongen. In veel bossen zal - als je niets doet - vanzelf een onderbeplanting krijgen van esdoorn, eik, meidoorn, lijsterbes afhankelijk van de grondsoort en de omstandigheden. In de Boswachterij Westerschouwen verloopt dit wat minder voorspoedig: de loofbomen verjonging zich wel, maar de vele damherten zijn dol op kiemplantjes en de jonge blaadjes van de boompjes.

Ontstaan van de Boswachterij

Honderd jaar geleden zijn de Oostenrijkse en Corsicaanse dennen in de Boswachterij aangeplant om de ‘Woeste Gronden’ vast te leggen, om het overstuiven van de akkertjes en boomgaarden van de boeren rondom de dorpen tegen te gaan. Er was toen gekozen voor dennen omdat die relatief goed groeien in het schrale zand van de stuivende duinen. Daarnaast was er gebrek aan dennenhout voor de mijnen in Limburg. Nu staat er een prachtig bos, maar dat is niet zomaar gegaan: de jonge aangeplante boompjes raakten toch ondergestoven, werden aangevreten door de vele konijnen of gingen dood door het gebrek aan water.

Van naaldbos naar gemengd bos

Door de schrale bodem en de overheersende zeewind duurde het lang voordat deze dennenbomen een bos vormden. En ondertussen kwam het besef dat een gemengd bos veel interessanter is voor de biodiversiteit dan alleen een naaldbos met hier en daar wat loofbomen in de zogenaamde brandwerende zones. Er werden in de loop der jaren steeds wat dennen gerooid om meer plaats te maken voor loofhout. Je vindt er nu prachtige esdoorns, eiken, beuken en berken.

Damherten

In de Boswachterij, waar de omstandigheden goed genoeg zijn, zie je natuurlijke verjonging van diverse soorten. Maar door de vraatschade van de damherten blijven sommige bomen en struiken klein. Soms staan ze al dertig jaar te ‘overleven’: er komt elke keer nieuw blad aan, maar dat wordt meteen opgegeten. Om die reden zijn er zo’n duizend boomkorven in de Boswachterij geplaatst. Wie goed kijkt ziet hier een klein boompje staan, dat nu eindelijk ongestoord kan uitgroeien tot dat het boven het bereik van de damherten is gegroeid. En er zijn twee ‘enclosures’ gemaakt. Twee keer is er een hectare bos uitgerasterd waar geen damherten in kunnen. Hier kunnen de soorten die door natuurlijke verjonging ontkiemen uitgroeien tot volwassen struik, plant of boom. Zodra de natuurlijke verjonging hoger is dan de damherten, zullen deze tijdelijke boomkorven en rasters weer weggehaald worden.

Extra zaden in de grond

Om de natuurlijke verjonging te helpen zijn er extra zaden van bomen uit de omgeving opgeraapt en uitgezaaid in de enclosures. Met dank aan de mannen van Binnenwerk die deze klus klaarden. Loop er eens langs, je ziet nu al het verschil in het bos. In de enclosures zie je paddenstoelen staan, komen varens op, herstelt de liguster zich, klimt de kamperfoelie omhoog. En straks zullen daar ook de eiken, tamme kastanjes en andere soorten ontkiemen en uitgroeien tot grote bomen.