Foto van Loïs Koelewijn.

Al menig collega, wetenschapper en natuurliefhebber heeft er een woord over gerept: de essentaksterfte. Een hardnekkige schimmel die zich vestigt in essen, een oer-Hollandse boom. Door de vele essen is ons gebied zien wij het nare resultaat terug: een bos dat onbetrouwbaar is en op instorten staat. Tijd voor actie!

De geschiedenis van de es

Na de laatste ijstijd vestigde de es zich samen met de linde en zwarte els op Nederlandse bodem. Een trotse boom die tot wel 40 meter hoog kan groeien. In de loop der jaren ontdekte men de functionele kant van de es; de taaiheid en sterkte van het hout is ideaal voor stelen van gereedschap. Op dat moment ontstonden hakhoutbosjes die naast het leveren van hout voor gereedschap, ook hout leverde om de kachel op te stoken.

Eeuwenlang diende de es zich aan als trouwe vriend van de mens. Door de jaren heen veranderde het belang van een materialistische en praktische functie, naar een esthetische en cultuurhistorische functie. Toen werd het jaar 2016 ingeluid. Na een kleine 10 jaar Europa verkennen, vond het Vals essenvlieskelkje haar grondslag in Nederland; beter bekend als de schimmelziekte “essentaksterfte”. De Aziatische schimmel vestigt zich in de stam van de es, waardoor de sapstroom word onderbroken en takken beginnen af te sterven.

Herkenning van de essentaksterfte

Een zieke es is te herkennen aan vlekjes op het geïnfecteerde blad met opvolgend verkleuring van de nerven. Uiteindelijk sterft het blad (gedeeltelijk) af. Dit zijn slechts de eerste symptomen. Als de schimmelziekte zich doorzet naar de twijgen wordt de bast aangetast; dat ziet eruit alsof de takken aan het vervellen zijn. Dit is ook het moment dat de sapstroom onderbroken wordt, waardoor de bladeren en takken – in de kroon van de boom – beginnen af te sterven. De sapstroom is te vergelijken met het bloed dat door het menselijk lichaam stroomt, zonder bloed kan een mens niet leven, zonder sapstroom kan een boom niet leven. Uiteindelijk sterft dus de gehele boom.

Het beheer

Nu komen we aan bij het stuk beheer waar wij jullie graag over informeren. Door onder andere de hoge recreatiedruk op onze gebieden zijn wij genoodzaakt de zieke essen te verwijderen. Gezonde essen laten wij staan. In de volgende paragrafen neem ik u mee in onze stappen.

Wat gaat er gebeuren?

De zieke essen worden verwijderd.

Wanneer gaat dit gebeuren?

In de maanden augustus en september gaan de werkzaamheden plaatsvinden. Mocht er sprake zijn van slechte omstandigheden, dan kan er een uitloop zijn naar de maand oktober.

Waar vinden de werkzaamheden plaats?

De werkzaamheden vinden plaats in het Abtswoudse bos, Bieslandse bos, de Balij en de Dobbeplas.

Waarom gaan jullie bomen kappen?

De zieke essen vormen een gevaar voor de recreant. De bomen zijn onstabiel en onvoorspelbaar. Als gevolg van de essentaksterfte zijn de essen gevoelig voor de honingzwam. Deze zwam tast de wortels aan. Het resultaat hiervan is dat de boom er “goed” uit kan zien, maar ondertussen op omvallen staat. Daarnaast willen wij onze bossen toekomstbestendig houden. Dit betekent dat er soms ruimte en licht gecreëerd moet worden in het bos, zo kan het bos zich verjongen. Omdat de zieke essen een gevaar opleveren vangen wij twee vliegen in een klap; de zieke essen maken ruimte en licht voor de (in dit geval aangeplante) jonge bomen. Zo behouden wij het bos voor de volgende generatie.

Wat gaat er met het hout gebeuren?

Een aantal takken worden op houtrillen gelegd. Houtrillen vormen een natuurlijke bescherming en onderdak voor verschillende soorten dieren. Al het overige hout word afgevoerd. Dit omdat er anders te veel voedingsstoffen in de grond komt. Dit stimuleert de groei van brandnetels en bramen, die wij niet in onze bosvakken willen hebben.

Wat merkt de omgeving ervan?

In de omgeving van de werkzaamheden zijn geluiden van motorzagen en eventuele andere machines te horen. Ook kunnen er auto’s van de aannemer of van Staatsbosbeheer aanwezig zijn in het gebied. Ook kunnen er paden en wegen worden afgesloten in verband met de veiligheid. Na de werkzaamheden worden deze zo snel mogelijk hersteld en weer opengesteld. Of er paden worden afgesloten en waar dit plaats vindt, zal gecommuniceerd worden via onze Facebook pagina (Staatsbosbeheer Hof van Delfland).

Verder krijgt het gebied (tijdelijk) een andere uitstraling zodra de bomen verwijderd zijn. Wij gaan dit zo snel mogelijk weer opnieuw inplanten met nieuwe bomen en struiken.

Wanneer wordt er opnieuw herplant?

Het streven is om het eerste plantseizoen dat volgt na de werkzaamheden (november 2020- maart 2021) te starten met de herplant. Er worden dan verschillende soorten jonge bomen en struiken worden teruggeplant op de plekken waar bomen zijn verwijderd.

Communicatie

Wil u dit blog graag in de vorm van een excursie zien? Ga dan naar de volgende link: https://www.facebook.com/StaatsbosbeheerHofvanDelfland/videos/185673522709100/ .

Naast de online excursie en dit blog gaan er ook nog boswachterspreekuren* plaats vinden. Dit is op:

24 juni van 16.30 tot 19.00  in het Abtswoudse bos;

25 juni van 16.30 tot 19.00 bij de Dobbeplas;

27 juni van 14.00 tot 16.00 in de Balij/Bieslandse bos;

8 juli van 16.30 tot 19.00  in de Balij/Bieslandse bos;

11 juli van 11.00 tot 13.00 bij de Dobbeplas en van 14.00 tot 16.00 in het Abtswoudse bos.