Met het begin van het nieuwe jaar is er ook een  begin gemaakt met de aanleg van een vispassage die het voor vissen mogelijk maakt om van de Lage Vaart naar de Waterlanden te zwemmen.

De aanleg van de vispassage stond al langere tijd op de planning en een aantal voor de bouw benodigde betonplaten lagen al een tijd langs de beheerweg te wachten op gebruik. Afgelopen week is dan eindelijk ‘de schop in de grond gegaan’ en is het tijd voor een update over dit project.

Waarom een vispassage?

Doordat er verschillende waterpeilen worden gehanteerd in Flevoland is de natuurlijke trek van vissen zoals driedoornige stekelbaars, sterk belemmerd. Door het inklinken van de bodem ligt de Oostvaardersplassen tegenwoordig hoger dan de omgeving. Daarom was het nodig obstakels, in de vorm van dijken, kades en stuwen op te werpen om bepaalde gebieden natter te maken of juist droger te houden. Zo is de verbinding tussen het kerngebied van de Oostvaardersplassen met het lager liggende achterland richting de Lage Vaart gebarricadeerd met een stuw die het water in de Oostvaardersplassen op een hoger niveau houdt en voorkomt dat het gebied ‘leegloopt’. Deze stuw maakt het voor vissen echter onmogelijk om tegen de stroom in naar de hoger gelegen paaigronden te trekken. Door de aanleg van de vispassage in de Kitstocht wordt dit natuurlijke trekgedrag weer mogelijk gemaakt. Vissen, zoals de driedoornige stekelbaars, die al in de Lage Vaart aanwezig zijn worden door een ‘lokstroom’ de Kitstocht op gelokt en kunnen binnenkort de stuw passeren via een zogenaamde bekkenstuwpassage.Vervolgens kunnen de vissen doorzwemmen via een vismigratieroute naar de Waterlanden (het gebied tegen het moeras aan). Dit natuurlijke gedrag om tegen de stroming van een rivier in te zwemmen om zich voort te planten, zoals we dat van bijvoorbeeld zalmen kennen, kan dus over een aantal weken weer de ruimte krijgen.

Bekkenstuwpassage

De passage die de stuw in de Kitstocht gaat omzeilen is eigenlijk niets anders dan een meanderende sloot van ongeveer 150 meter lengte en een diepte van circa twee meter. Door middel van 15 schotten wordt een waterpeilverschil van circa 1 meter overbrugd. De schotten verlagen de stroomsnelheid zodat vissen er tegenop kunnen zwemmen. Per schot wordt een hoogte van maximaal 8 cm overwonnen. De ruimte tussen de schotten worden ‘bekkens’ genoemd. Hierin kunnen vissen rusten voor ze over het volgende schot zwemmen. Om naar de hoger gelegen paaigronden te kunnen komen moeten de vissen dus een aantal traptreden nemen. De bekkenstuwpassage blijft van boven open zodat het trekgedrag ook voor bezoekers bij excursies zichtbaar wordt.

Paaien in de Waterlanden

De maximaal 10 cm grote  driedoornige stekelbaars plant zich tussen maart en juni voort in ondiep zoet water. Het mannetje maakt hiervoor met plantenmateriaal en zand een soort nest en verleidt het vrouwtje met zijn prachtige kleuren en baltsgedrag. Het bovenstroomse gebied De Waterlanden wordt hiermee op termijn een bijzonder visrijke zone in de Oostvaardersplassen, aantrekkelijk als foerageergebied voor lepelaars en andere visetende reigerachtigen.

Planning

Er is nog een aantal weken nodig om de bekkenstuwpassage te graven en af te werken. We zijn natuurlijk erg benieuwd wanneer de eerste vissen van de passage gebruik gaan maken en komen daar zeker via deze blog bij jullie op terug. Daarin zal ook aandacht worden besteed aan de andere Natura2000 maatregelen om ‘natte verbindingen’ te realiseren binnen de Oostvaardersplassen en met de omgeving buiten de Oostvaardersplassen.